Μαθαίνοντας για την Διπολική Διαταραχή
Με αφορμή τον πρόσφατο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Διπολικής Διαταραχής (World Bipolar Day), θα αναφερθούμε στη σοβαρή αυτή νόσο. Η διπολική συναισθηματική διαταραχή που παλιά τη λέγαμε “μανιοκατάθλιψη”, είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από διαταραχή στη συναισθηματική λειτουργία του ατόμου. Βασική εκδήλωση της νόσου είναι οι ακραίες διακυμάνσεις στη διάθεση που συμπαρασύρουν την ικανότητα καθαρής σκέψης και μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο, την ενέργεια, τη δραστηριότητα, την κρίση και τη γενικότερη συμπεριφορά του ατόμου. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εμφάνιση εναλλαγής φάσεων μανίας και φάσεων κατάθλιψης, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται διαστήματα με φυσιολογική διάθεση (“νορμοθυμία”). Επεισόδια εναλλαγών της διάθεσης μπορεί να συμβούν σπάνια ή πολλές φορές το χρόνο. Η εκδήλωση της διπολικής διαταραχής επηρεάζεται από παράγοντες, όπως η γενετική προδιάθεση, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, οι ψυχοτραυματικές εμπειρίες και η κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το έτος 2019, 40 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως βίωσαν διπολική διαταραχή. Ο επιπολασμός της διπολικής διαταραχής σε όλο τον κόσμο κυμαίνεται από 0,3% έως 1,2% ανά χώρα. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως περίπου το 1% του πληθυσμού πάσχει από διπολική διαταραχή. Η διάμεση ηλικία έναρξης της διπολικής διαταραχής κυμαίνεται μεταξύ 20-30 ετών, αν και η ασθένεια μπορεί να ξεκινήσει από την πρώιμη παιδική ηλικία ή μέχρι και το 40ό-50ό έτος της ηλικίας του ατόμου. Είναι σχεδόν ίσος ο αριθμός των ανδρών και γυναικών που αναπτύσσουν διπολική διαταραχή με μια μικρή υπεροχή του γυναικείου φύλου (52%) έναντι του αντρικού (48%) και απαντάται σε όλες τις ηλικίες, φυλές, εθνοτικές ομάδες και κοινωνικές τάξεις.
Αν και η διπολική διαταραχή είναι μια διά βίου πάθηση, είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, δίνοντας στο άτομο τη δυνατότητα να έχει μια ως επί το πλείστον ομαλή και δημιουργική ζωή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διπολική διαταραχή αντιμετωπίζεται με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Η πρώιμη αναγνώριση της νόσου και η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την έναρξη της θεραπευτικής αντιμετώπισης που θα συμβάλλει στην πρόληψη της επιδείνωσης της βαρύτητας της νόσου, αλλά και των υποτροπών της.
Στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στην αποτροπή της επιδείνωσης των συμπτωμάτων σε περίπτωση διάγνωσης διπολικής διαταραχής:
- Μην αγνοείτε τα προειδοποιητικά σημάδια. Καλέστε τον ιατρό σας εάν αισθάνεστε ότι πέφτετε σε ένα επεισόδιο κατάθλιψης ή μανίας. Πολλές φορές τα νοσολογικά σημεία γίνονται πιο εύκολα αντιληπτά από ένα οικείο άτομο, παρά από τον ίδιο τον ασθενή, και γι’ αυτό είναι σημαντική η συμμετοχή μελών της οικογένειας ή φίλων.
- Η χρήση ναρκωτικών ουσιών ή αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας και να τα κάνει πιο πιθανό να επανέλθουν.
- Να λαμβάνετε τα φάρμακά σας ακριβώς σύμφωνα με τις οδηγίες. Μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να σταματήσετε τη θεραπεία, αλλά μην το κάνετε. Η αυτόβουλη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής ή η μείωση της δοσολογίας μπορεί να προκαλέσει υποτροπή ή επιδείνωση της νόσου ή ακόμα και σύνδρομο στέρησης.
Στην πρόληψη της διπολικής διαταραχής μπορεί να συμβάλλει σημαντικά η ανάληψη δράσεων για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την πρόληψη των ψυχικών ασθενειών. Οι πολιτικές σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση ή η κοινωνική προστασία, αλλά και η ανάδειξη της κρίσιμης σημασίας των πρώιμων εμπειριών, μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ψυχική μας υγεία και ευημερία και να στηρίξουν την ανθεκτικότητα της ψυχικής υγείας, ιδίως όταν εφαρμόζονται σε πρώιμο στάδιο της ζωής.
Τροχοπέδη στην προσπάθεια πρόληψης, διάγνωσης και πρώιμης αντιμετώπισης της νόσου αποτελεί το στίγμα για τη διπολική διαταραχή και γενικότερα την ψυχική νόσο. Ένας σημαντικός αριθμός ασθενών δεν λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και δεν έχει ψυχιατρική παρακολούθηση λόγω παραγόντων που σχετίζονται με το στίγμα. Το κοινωνικό φαινόμενο του στιγματισμού σε πολλές περιπτώσεις δεν αφορά μόνο τον ασθενή, αλλά και τους οικείους του.